Ngành chăn nuôi heo Việt Nam, từ quy mô nông hộ đến các trang trại công nghiệp quy mô lớn, đang đóng góp quan trọng vào an ninh lương thực và kinh tế. Tuy nhiên, sự phát triển mạnh mẽ này cũng kéo theo một “vấn đề nghiêm trọng”: ô nhiễm môi trường do nước thải và chất thải rắn.

Với đặc tính ô nhiễm hữu cơ cực cao, nồng độ Amoni, Nitơ, Photpho vượt ngưỡng, lượng chất thải rắn do phân chuồng gây ra cùng mùi hôi khó chịu và nguy cơ dịch bệnh, nước thải chăn nuôi heo nếu không được xử lý triệt để sẽ gây ô nhiễm nghiêm trọng nguồn nước, đất đai, không khí và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng. Liệu trang trại của bạn có đang đối mặt với áp lực tuân thủ QCVN 62-MT:2025/BTNMT, chi phí vận hành hệ thống xử lý hiện hữu quá cao, hay đơn giản là mong muốn một giải pháp “xanh” hơn, hiệu quả hơn?

I. Đặc điểm chăn nuôi heo tại Việt Nam.

Quy mô hộ gia đình (hoặc nông nghiệp truyền thống):

• Khoảng 4 triệu hộ gia đình với quy mô 10-100 con heo ở một khu vực nhỏ, thường kết hợp với nuôi cá hoặc trồng trọt
• Chất thải chăn nuôi heo được sử dụng để nuôi cá hoặc phân chuồng cho cây trồng

Quy mô trang trại (nuôi công nghiệp):

• Khoảng 5.000 trang trại với quy mô trên 100 con heo trong một khu vực lớn
• Các trang trại được chia thành các trang trại heo (cùng với heo sơ sinh) và trang trại heo thị trường. Một số trang trại trộn heo nái và heo thị trường.

1.2. Phân bố các trang trại nuôi heo ở Việt Nam

Các trang trại nuôi heo chủ yếu phân bố ở đồng bằng sông Hồng, Tây Nguyên, vùng núi phía Bắc (25%); Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung (19%); Đồng bằng sông Cửu Long (13%); Đông Nam Bộ và Tây Nguyên (11% và 7%)

II. Thành phần nước thải chăn nuôi heo.

Nước thải chăn nuôi nói chung và nước thải chăn nuôi heo nói riêng là hỗn hợp bao gồm nước thải của vật nuôi và nước vệ sinh chuồng trại. Mặc dù không chứa các chất độc hại như nước thải các ngành công nghiệp khác (Axít, kiềm, kim loại nặng…) nhưng chứa nhiều vi khuẩn, ấu trùng, giun sán, gây ra nhiều nguy cơ ảnh hưởng xấu tới sức khỏe con người.

Theo thống kê kết quả khảo sát của trang trại heo có quy mô trên 1000 con cho thấy, mỗi ngày 1 con heo trung bình tiêu thụ từ 15-60 lít nước. Lượng nước thải trung bình là 25 lít/con. Ngoài ra, lượng phân của heo thị trường được ước tính là 2,7 kg/heo/ ngày, không tách ra nhưng thải ra cùng nước vệ sinh chuồng vào bể chứa biogas.

Hiện nay, hầu hết các trại nuôi heo đều không tiến hành thu gom và xử lý riêng các chất thải rắn. Phân heo, thức ăn dư thừa, nước tiểu và nước vệ sinh đều được xử lý bằng bể biogas. Điều này dẫn tới nồng độ ô nhiễm nước thải là rất cao, COD ~ 6000mg/l, Amoni ~1200mg/l.

Kết quả phân tích của Viện Công nghệ Môi trường Hà Nội năm 2012 tại một số trang trại chăn nuôi heo ở Khu vực miền Bắc cho thấy nước thải chăn nuôi heo có nồng độ ô nhiễm COD, Ni-tơ, Amoni và SS cao gấp nhiều lần tiêu chuẩn nước thải cho phép.

Thành phần nước thải ở một số trại heo khu vực phía bắc

	pH	T0C	COD (mg/l)	T-N (mg/l)	N-NH4+ (mg/l)	T-P (mg/l)	SS (mg/l)
Vĩnh Phúc	7,32	29	4590	967,3	870	295	9520
Hưng Yên	7,87	30,5	3584	202	158	54,9	1880
Thái Bình	7,3	30	2575	425	425	102	800
Hà Nội	7,5	32	7219	247	237	120	3200

(Viện Công nghệ Môi trường Hà Nội)

Tuy nhiên, đặc điểm của nước thải chăn nuôi heo thay đổi đáng kể tùy thuộc vào phương pháp nuôi và quản lý cơ sở (như chất thải rắn và nước thải cần được tách ra hay không), điều kiện cụ thể của từng tỉnh. Những điều kiện này có tác động đáng kể đến quy mô điều trị và dẫn đến việc duy trì hệ thống xử lý khó khăn và tốn kém.

III. Công nghệ xử lý nước thải chăn nuôi

3.1 Nhược điểm của các công nghệ xử lý hiện tại

Hiện nay, có rất nhiều công nghệ xử lý nước thải chăn nuôi được áp dụng tại Việt Nam bao gồm ủ phân, công nghệ biogas, hồ sinh học,… trong đó biogas giúp kiểm soát mùi hôi, giảm hàm lượng chất ô nhiễm trong nước thải, và sử dụng biogas làm nhiên liệu.

Tuy nhiên, thực tế triển khai cho thấy các công nghệ này vẫn còn nhiều bất cập nghiêm trọng, gây tốn kém chi phí và không đảm bảo hiệu quả lâu dài.

1

Tắc nghẽn & Vận hành tốn kém

• Hệ thống luôn trong tình trạng quá tải, đường ống thường xuyên bị tắc nghẽn do rác thải và cáu cặn.
• Phải sử dụng nhiều hóa chất cấp dưỡng và đầu tư thêm các hạng mục đắt đỏ như tháp đốt hoặc hệ thống thu hồi khí để phát điện.

2

Ô nhiễm không khí

• Các hồ Biogas và bể yếm khí phát sinh lượng lớn khí nhà kính (Metan) và mùi hôi thối, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường sống và khu vực xung quanh.
• Để tuân thủ quy định, Chủ đầu tư cần đầu tư thêm cho hạng mục xử lý khí thải

3

Không đáp ứng Quy chuẩn Mới

Dù xử lý được ô nhiễm hữu cơ, các hệ thống cũ lại khó loại bỏ triệt để Nitơ và Phốtpho, không thể đáp ứng tiêu chuẩn xả thải QCVN 62-MT:2025/BTNMT do nồng độ ô nhiễm cao gây khó khăn khi kiểm soát quá trình xử lý vi sinh trong thực tế

Tiết kiệm diện tích – Không cần hồ biogas – Đầu ra đạt chuẩn A

Một vài hình ảnh thi công dự án xử lý nước thải chăn nuôi heo